We leven in een overgangstijd. Een tijd waarin bijvoorbeeld fossiele energie langzaam wordt ingewisseld voor duurzame energie en hiërarchische top-down organisaties worden vervangen door bottom-up initiatieven. Maar in een overgangstijd lopen zaken door elkaar waardoor de tijd als chaotisch wordt ervaren. De oude tijd heeft vorm maar nog nauwelijks energie, de nieuwe tijd heeft veel (burger) energie maar zoekt nog naar vorm. Opmerkelijk hierbij is de rol van de politiek. In deze hectiek zien we niet haar mooiste kant:

• De VVD die proefballonetje na proefballonetje loslaat. En op hun congres de mond vol heeft van duurzaamheid maar aan het eind vrolijk honderden ballonnen de lucht in laat gaan,
• Of een Milieu Effecten Rapportage (MER) van Schiphol die op een zondagmiddag naar buiten wordt gebracht zonder de bewoners uit de omgeving te consulteren en waarbij net zolang is doorgerekend tot men bij de gewenste uitkomst komt. Daarmee geeft de rapportage geen antwoorden maar wordt het een discussiestuk,
• Eerste Kamer lid Postma die nooit zijn verantwoordelijk heeft genomen voor het debacle op de VMBO school in Maastricht en met zachte dwang moet worden weggestuurd als bestuurder,
• Burgemeester Halsema van Amsterdam die suggereert dat ze nationale wetgeving naast zich neer zal leggen,
• Een kabinet dat het toestaat dat Shell geen winstbelasting betaald en zich bij de dividendbelasting de les laat dicteren door het grootkapitaal van Unilever.

In het licht van deze voorbeelden is het helemaal niet vreemd als de samenleving het ook niet zo nauw neemt. Dat zie je terug in een programma als ‘Veronica Inside’ bij de commerciële omroep. Je zult daar eerder polariserende en denigrerende opmerkingen tegen komen dan enige nuance. We kennen in Nederland gelukkig vrijheid van meningsuiting maar af en toe beseffen dat je voor een enkeling mogelijk een rolmodel bent, zou wel mogen meewegen bij de afweging wat je wel en wat je niet zegt.

Ondertussen neemt het geweld tegen ambtenaren toe, neemt het geweld tegen docenten toe en neemt het geweld tegen ambulancepersoneel toe. En de politie? Die geeft aan dat ze 16.000 zaken noodgedwongen moet stoppen vanwege een personeelstekort. Het kan nog nauwelijks verbazen, want de politici ze stonden er bij en ze keken er naar.

Ware winst Brabant Recent was ik bij de goedbezochte startmanifestatie van het project ‘Ware Winst Brabant’ in het Gemeentehuis van Boxtel. Vier Brabantse pioniersbedrijven van het project presenteerde zich daar. De bedrijven zijn heel verschillend van aard: een bedrijf voor coatings, een administratiekantoor, een kringloopwinkel en een elektronicabedrijf. Allen werken ze vanuit de gedachte van de ECG, de Economy for the Common Good. De ECG richt zich op een nieuwe economie gebaseerd op het boek ‘ware winst’ van Christian Felber.

De huidige markteconomie negeert de ecologische grenzen van onze planeet en slaagt er daarnaast onvoldoende in om de basisbehoeften van mensen te vervullen. Steeds meer mensen zoeken daarom naar een andere economie, een economie die aandacht geeft aan de ecologische grenzen en meer sociaal, rechtvaardig en democratisch is. Ook in bijvoorbeeld de ‘Donut economie’ van Kate Raworth wordt dit gesignaleerd, maar de ECG heeft het voordeel dat het ook een instrumentarium aanreikt. Dan is niet langer bijvoorbeeld het Binnenlands Bruto Product leidend bij beslissingen van een land maar het Gemene Goed Product. En bij de berekening van dit product wordt met meer rekening gehouden dan alleen wat we nu in geld uitdrukken. Dan gaat het ook over de impact van de organisatie op mensen, milieu en samenleving en worden inspanningen op sociaal en ecologisch gebied ook gewaardeerd. Hierdoor vormen menselijke waarden en economische waarden niet langer een tegenstelling maar worden ze meer met elkaar in lijn gebracht, zodat ze ‘samen leven’ niet in de weg zitten. Voorbeelden van menselijke waarden zijn ‘vertrouwen’ en ‘eerlijkheid’. Voorbeelden van economische waarden zijn ‘winstbejag’ en ‘concurrentie’.

De vier pioniersbedrijven hebben allen een QuickScan gemaakt van hun situatie en een proefbalans opgesteld. Een volgende fase is dat deze gegevens input vormen om met elkaar in gesprek te gaan over de plaats van het bedrijf in de samenleving en hoe je hier bedrijfsmatig invulling aan kan geven. Bij de bijeenkomst werd hier al een begin mee gemaakt en de ‘wisdom of the crowd’, in de vorm van de aanwezigen, gaf de bedrijven al weer nieuwe inzichten.

De regering is van plan om een ‘designated survivor’ aan te wijzen. Die persoon dient het roer over te nemen als de regering in één keer wordt weggevaagd. Dat is nog niet zo eenvoudig om voor elkaar te krijgen maar soms toch wel, bijvoorbeeld op Prinsjesdag. Dan hebben alle heren en dames van de regering zich verzameld en heeft het doel zich verengd tot de Ridderzaal. Die survivor vertoefd gedurende zo’n bijeenkomst elders, in alle eenzaamheid heel ver weg van de drukte.

Wie zou zo’n ‘designated survivor’ kunnen zijn? In principe ieder lid van de regering. Wellicht een minder bekend lid maar weer wel met voldoende potentie om het land te leiden in een erbarmelijke tijd. Dan lijkt de spoeling dun. Moet het dan wel een lid van de regering zijn? Iemand zonder politieke achtergrond? Lastig. Dan iemand uit de eerste kamer? Daar zijn ze teveel bezig met wetten en minder uitvoerend. Dat is geen goed CV als de handen uit de mouwen moeten worden gehaald. De tweede kamer dan? Jesse Klaver? Die hemdsmouwen heeft hij wel. Maar te jong en te weinig overwicht en ervaring. Thierry Baudet dan? Dat vooruitzicht zal voor menigeen al een ramp op zich zijn. Klaas Dijkhof soms? Hij kan in ieder geval wel zorgen voor een goede afleidingsmanoeuvre want aan de vooravond van de algemene beschouwingen kwam hij met het idee om overtredingen in achterstandswijken zwaarder te straffen dan dezelfde overtredingen elders. Het idee kon niet rekenen op veel bijval maar dat was ook helemaal niet de bedoeling. Zelfs zijn eigen VVD premier wuifde het ballonnetje weg en liet het vakkundig leeglopen. Maar goed ook want je kunt er op wachten dat er een amendement langs komt die de wet iets verruimd en aan achterstandswijken ook politieke partijen toevoegt. Dan komt Dijkhof met de leden van zijn eigen VVD een beetje klem te zitten.

Dijkhof zat er helemaal niet mee en lachte in zijn vuistje want het idee had uitstekend gewerkt als bliksemafleider om te voorkomen dat de coalitie teveel zou worden aangesproken op de dividendbelasting. Want die stond toch echt in de troonrede: “De vennootschapsbelasting wordt lager en de dividendbelasting wordt afgeschaft”. Het kwam er bij de koning wat haperend uit alsof hij er zelf ook niet in geloofde, maar het werd toch maar gezegd.

Dijkhof was alweer met wat anders bezig en gooide een nieuw blok op het haardvuur. Met veel aplomb kondigde hij zijn vertrek uit de katholieke kerk aan. Het was geen late reactie op de vele meldingen van seksueel misdrijven die de laatste jaren opborrelen in die kerk. Nee, het bleek een reactie op een persoonlijke aanval van een bisschop die hem ‘hyperindividualist’ had genoemd. Dat is voor de kerk dan wel geen goede aanbeveling, het maakt hem uitstekend geschikt om de rol van ‘designated survivor’ op zich te nemen. Immers in tijd van nood valt er niet veel te overleggen. Dan moet snel worden besloten. En dat gaat in je eentje het snelst.

Deze zomer heb ik af en toe een wedstrijd gezien van het WK-voetbal maar het enige team dat mij is bijgebleven is dat van de Thaise voetballertjes. En die deden niet eens mee aan het WK. Samen met hun coach zaten ze opgesloten in een grot. Wat was het spannend en wat waren ze voorbeeldig, en netjes, en geduldig. En dan kregen we een week na hun bevrijding ook nog een update over hoe het nu met hun ging. En er lagen zelfs plannen om er een film van te maken. Ik moet er niet aan denken. Wat een overexposure. Het leek soms wel allemaal in scène gezet. Dan is het vast om interne Thaise problemen te verhullen.

Als het over in scene zetten gaat, kunnen ze in Thailand nog wat opsteken van de fractie Denk in de tweede kamer. Die verzonnen wat quotes van Wilders om zich hier tegen te kunnen afzetten. Daarmee kreeg hun fractie tenminste wat profiel. Maar de altijd publiciteitsbewuste heren van Denk gaven even niet thuis toen het TV-programma ‘Laat op 1’ hen om uitleg vroeg. Het programma moest het doen met een quote van hun huisadvocaat. Zoiets verzin je niet, zoiets denk je alleen.

In dat ‘Laat op 1’ laat presentatrice Nadia Moussaid trouwens zien hoe je moet invallen: klaar staan op het moment dat je nodig bent. Ook al is dat een week eerder dan afgesproken omdat de weeën van Eva Jinek zich eerder aankondigde dan verwacht. En als je invalt, zorg er dan voor dat jouw voorganger snel wordt vergeten. De wat egocentrische, kinderlijke en soms ook wat pinnige manier van presenteren van Jinek, is vervangen door ontspanning waarbij wordt doorgevraagd en ook anderen aan tafel de ruimte krijgen om mee te doen aan het gesprek. Een verademing. Dat Jinek nog maar lang zwanger mag zijn.

In het programma zat ook de minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen. Ze had het over de ingestorte brug in Genua. ‘Kan dit ook hier gebeuren’ was de vraag. ‘Nee’, antwoordde de minister vol verve. Letterlijk ijzersterk want die brug kan alleen instorten in Genua. Figuurlijk zwak, want natuurlijk kan dit hier ook gebeuren. Wellicht gevoed door chauvinisme gaat de minister er maar vanuit dat een brug hier niet kan instorten omdat we in Nederland iets meer controles uitvoeren op infrastructurele werken. Ze had beter kunnen zeggen dat de kans hier kleiner is.

Naast de minister zat Maarten van der Weijden. Van iedere vraag maakt Maarten een lange afstand zwemtocht. Nu had hij het plan opgevat om de Elfstedentocht te zwemmen! Om geld op te halen voor kankeronderzoek. Fantastisch zo’n ambassadeur en wat een kerel. Geweldig hoe hij zijn kwaliteit inzet voor het goede doel. Dat het ook anders kan zagen we bij Zomergasten. Daar zat Louis van Gaal. Louis wist de vele kwaliteiten van Louis in te zetten ten behoeve van Louis. Onbeschaamd liet Louis fragmenten zien over Louis om daarmee te laten zien hoe geweldig Louis wel niet is. Het was bijzondere zomer TV, dat wel.

Eerstekamerlid Postema stopt als voorzitter van de PvdA-fractie. De druk werd te groot na een per ongeluk breed verspreid WhatsApp-bericht van partijprominent Lilianne Ploumen. Postema is naast politicus ook voorzitter van de raad van bestuur van de stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs, de koepel waar het VMBO Maastricht onder valt. En daar zit de pijn. Op deze school is zoveel mis met de schoolexamens dat alle 354 eindexamen leerlingen alsnog geen diploma krijgen. Dit kregen ze te horen nadat ze door de school al waren gefeliciteerd en ze al menig examenfeestje achter de rug hadden. Goed dat Postema zijn verantwoordelijkheid neemt. Maar waarom dan niet opstappen als schoolbestuurder? Nu voelt het toch een beetje alsof je je arm hebt gebroken en je vervolgens je been in het gips laat zetten. Het is wellicht weer zo’n slinkse regentenstreek. Want stoppen als fractievoorzitter is niet hetzelfde als uit de Eerste Kamer stappen. Het is dus eigenlijk een afleidingsmanoeuvre om op het pluche te kunnen blijven zitten en de bruto jaarvergoeding van €29.800 voor die ene dag in de week dat hij in de Eerste Kamer wordt verwacht, te kunnen behouden. En dat naast de €178.999 voor zijn bestuursfunctie in Maastricht. Met dat rare bedrag zat meneer net €1 onder de Balkenende-norm. Wat een berekenend gedrag. Het is het soort gedrag waarbij je je net aan de regels houdt maar je verder niets aantrekt van de publieke opinie.

Nee, dan Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie. Die stopt niet zo snel. Zelfs als hij rugpijn heeft zorgt hij dat hij bij de NAVO-top in Brussel is. Het was hartverscheurend om te zien en je kon als je heel dicht bij het televisiescherm kwam zijn pijnscheuten voelen. En al dat medeleven om hem heen. Op een paar narrige Europese leiders na dan, die net deden of ze niets zagen. Maar niet Mark Rutte. Die was er als de kippen bij om Juncker als de beste wijkzuster te ondersteunen. Misschien roken die doorlopers wel dat Juncker straal bezopen was en gaven ze hem de ruimte om in zijn eigen val te lopen. Nou ja lopen, het was meer waggelen. Het drank- en rookprobleem van Juncker is een publiek geheim. Je zou zeggen dat hem dat kwetsbaar maakt. Maar het tegendeel is waar, want verbreek je de omerta dan kun je een topfunctie binnen de Europese hiërarchie wel vergeten. Daar kan voormalig eurogroep voorzitter Jeroen Dijsselbloem over meepraten. Of Rutte was dus heel voorkomend en toonde zijn empatisch vermogen, of hij is een vazal die zijn Europese baas ten koste van alles wil behoeden voor een afgang. Dan is hij dus eigenlijk een slijmbal, wellicht op zoek naar een baantje. Zoals hij dat zelf dacht te regelen voor Halbe Zijlstra bij de Wereldbank. Maar deze week zette de keurige diplomaat Davidse een streep door dat plan. Ex-minister Zijlstra vertrekt dan maar naar het bedrijfsleven. Ongetwijfeld voor eventjes. Daarna duikt hij, zodra de herinnering aan zijn bezoek aan de datsja van Poetin is vervaagd, weer ergens op in een politieke rol. Zeer waarschijnlijk als lid van de Eerste Kamer en wellicht als fractievoorzitter.