Eric Leltz  RSS feed    

Fossielen

Zondag 29 november 2015

eric leltz

In aanloop naar de klimaattop in Parijs was deze week een opmerkelijke beweging zichtbaar. Na organisaties als Greenpeace, Milieudefensie en diverse actiegroepen die al heel lang hun zorgen over kolencentrales en fossiele brandstoffen kenbaar maken was er nu ook bredere steun. Uit de wetenschap kwam een oproep van professoren om de kolencentrales in Nederland te sluiten en uit minder voor de hand liggende hoek, die van de investeerders zoals de ING bank, verzekeraar Allianz en pensioenfonds ABP, kwam het bericht dat zij stoppen met de financiering van kolencentrales.

Ook de tweede kamer kon niet achterblijven en onder aanvoering van PvdA en GroenLinks is er gediscussieerd over een klimaatwet en heeft het kabinet de opdracht gekregen om een plan te maken om de Nederlandse kolencentrales te sluiten. De VVD en het CDA gingen hier helaas niet in mee. Volgens hen zal het sluiten van de steenkoolmijnen leiden tot een hogere CO2 uitstoot. Een merkwaardige conclusie met een hoog 'kop in het zand' gehalte, vasthoudend aan bestaande belangen en weinig toekomstgericht.

Uit de marketingwereld komt het model van Rogers. Hierin zijn de pioniers oftewel de 'early adopters' de groepen die in een vroeg stadium doorhebben dat er iets moet veranderen. Daarna komt de massa (majority) waarbij voorlopers en achterlopers worden onderscheiden. Pas daarna komen de achterblijvers waarbij het inzicht om te veranderen ontbreekt. Hier lijken de VVD en het CDA zich in de discussie te bevinden. Rogers noemt deze groep 'laggards' maar in deze context is 'halsstarrigen' of wellicht 'fossielen' beter passend.

Klimaatneutraal 's-Hertogenbosch

Donderdag 25 juni 2015

eric leltz

Afgelopen week was ik bij de startbijeenkomst "klimaatneutraal 's-Hertogenbosch 2050". Een goed initiatief van de gemeente om ook de inwoners te betrekken bij de invulling van het pad naar het doel "klimaatneutraal in 2050". Dan gaat het om vragen als 'welke ideeën leven er?', 'hoe kunnen deze ideeën worden gebundeld?' en 'hoe kunnen ze worden uitgevoerd?'.

De energie onder de aanwezigen stroomde rijkelijk. Een goed voorteken. Helaas kwamen niet echt veel mensen op de bijeenkomst af maar alles begint met een kleine groep, zoals een marathon ook begint met een eerste stap. Het gaat om kunnen en willen. En de wil was er zowel bij de deelnemers als bij de ambtenaren.

In 2030 kan heel Nederland draaien op energie uit zon, wind of water. Daarom is "klimaatneutraal 's-Hertogenbosch 2050" niet echt een ambitieuze doelstelling. Den Bosch sluit hiermee achter in de rij aan, in gezelschap van Den Haag. Minder ambitieus dan bijvoorbeeld Tilburg en Goirle (2045), Haarlem en Maastricht (2030) en ver achter Emmen, Zaanstad en Enschede (2020). Het doel moet dan ook eenvoudig te bereiken zijn.

Gevoel van urgentie

Woensdag 03 september 2014

eric leltz

De gemeente Emmen heeft zichzelf uitgeroepen tot “windmolen vrije gemeente” maar is door de provincie teruggefloten en wordt nu gedwongen om mee te werken aan het plaatsen van windmolens. Emmen dacht de toekomst nog even voor zich uit te kunnen schuiven. Kennelijk is de noodzaak voor het opwekken van duurzame energie daar nog niet echt doorgedrongen. Voor het creëren van een “gevoel van urgentie” kan nog worden geleerd van de Telecom providers.

Niet geheel toevallig beklaagde KPN zich onlangs over de mobiele bereikbaarheid van 112. Volgens hen is 112 in een gebied van 60.000 voetbalvelden niet mobiel bereikbaarheid. Dat is 1% van Nederland. Er zijn enkele duizenden zendmasten nodig om mobiele dekking in heel Nederland te kunnen garanderen. KPN is de publieke opinie alvast aan het mobiliseren want volgende week is hierover een hoorzitting in de 2de kamer.

Bij het “uitrollen” van het netwerk lopen de providers tegen 2 zaken aan:

  • De kosten van de installatie van de zendmasten
  • Het plaatsen van de zendmasten 

Voor het eerste willen ze dat de (provinciale) overheid bijspringt bij de minder rendabele zendmasten. Die komen dan te staan op plaatsen waar het bereik van 112 nu onvoldoende is. Wat het tweede punt betreft stuiten de providers nog al eens tegen weerstand vanuit de bevolking. Mensen hebben liever geen zendmast in de buurt. Niet alleen om esthetische redenen (horizon vervuiling) maar ook om gezondheidsredenen. Door nu aan de bel te trekken dat 112 niet altijd mobiel bereikbaar is, creëren ze een “gevoel van urgentie” waardoor bezwaren tegen zendmasten snel ondergeschikt raken en dus verdwijnen als sneeuw voor de zon. 

Het oproepen van een “gevoel van urgentie” gaat bij 112 wel eenvoudiger dan bij windmolens. Immers bij 112 gaat het over iets dat elders kan maar op bepaalde plaatsen nog niet. Dat voelt alsof ons iets wordt onthouden. Bij windmolens gaat het om het opwekken van energie. Maar dat kan nu ook al. Het verschil tussen fossiele en duurzame opgewekte energie is in de huiskamer niet echt merkbaar. Het plaatsen van windmolens zou veel gemakkelijker gaan als het wel iets merkbaars zou toevoegen. Zoals het plaatsen van elektriciteitspalen in het verleden nauwelijks problemen gaf omdat daar iets tastbaars tegenover stond: het (elektronisch) ontsluiten van een gebied.

Bij het plaatsen van windmolens is het enige argument om te overtuigen dat we er op de lange termijn niet aan ontkomen om duurzame energie op te wekken. Maar voor iemand die daar (nog) niet in gelooft, is dat geen sterk argument. Daar raak je wel de kern van duurzaamheid: over de korte termijn heen naar de toekomst kijken. Oftewel, voorkomen dat de oplossingen van vandaag de problemen van morgen zijn. Verder kijken dan de dag van vandaag is echter niet voor iedereen even gemakkelijk. En dan helpt, bij het overtuigen van mensen, het creëren van een “gevoel van urgentie”.

Roundup

Zaterdag 07 juni 2014

eric leltz

In het Brabants dagblad las ik de column van Tommy Wieringa waarin hij de schadelijke gevolgen voor de gezondheid door het gebruik van onkruidverdelger Roundup beschrijft. De gezondheidseffecten op de lange termijn zijn bij dieren onderzocht. Het heeft onvruchtbaarheid, misvormingen en kanker tot gevolg. De gevolgen voor de mens worden nog in kaart gebracht. Maar wel zijn de volgende cijfers bekend:

  • 44% van alle Europeanen heeft glyfosaat, het gif uit Roundup, in het lichaam
  • In Nederland werd bij 5 op de 8 proefpersonen glyfosaat in het lichaam aangetroffen

Wieringa geeft aan dat "gemakzucht de mens blind maakt voor de gevolgen op de lange termijn".

Dit is een bekend psychologisch gegeven. Je ziet het als je iemand een voorstel doet: "je ontvangt €100 vandaag of €110 over een week". Vrijwel iedereen kiest voor de €100 vandaag. Als je het voorstel wijzigt in €100 over een jaar of €110 over een jaar en een week, kiest vrijwel iedereen voor de €110. "Als je dan toch al een jaar hebt gewacht maakt die week extra niet uit", lijkt de redenatie. Maar het is nog steeds dezelfde tijdsspanne, een week, dat je moet wachten, als in het eerste voorbeeld. Zo zijn we ook geneigd om grotere risico's te nemen als de gevolgen verder weg liggen. Daarom heeft vrijwel geen enkele jongere belangstelling voor een pensioenverzekering. Hier raak je in feite de kern van duurzaamheid: zorgen dat de oplossingen van vandaag niet de problemen van morgen zijn.

Op de korte termijn speelt de emotie een grotere rol dan de ratio. Dit wordt mooi geïllustreerd in bijgaand video waarbij de lerares in de klas weggaat terwijl een spekje op tafel ligt. Als het snoepgoed er nog is als de lerares terug is krijgt de leerling twee snoepjes. Toch is de drang zo groot dat de meeste leerlingen niet van de lekkernij kunnen afblijven.

Met hersenscans is bovenstaande overigens goed te volgen. Het blijkt dat beide opties activiteiten veroorzaken in de (prefrontale) neocortex. In dit deel van de hersenen zitten de cognitieve en emotionele functies. Maar de te verwachte korte termijn voordelen veroorzaken ook prikkels in het limbisch systeem. Hier worden emoties en herinneringen gevormd. Hoe meer emotionele opwinding hoe meer mensen kiezen voor een snelle behoefte bevrediging. Dus voor de korte termijn. Iets om rekening mee te houden bij (publieks) campagnes om duurzaamheid te bevorderen.

Archief



Rubrieken