Deze week is circus Belly Wien in Ede neergestreken. Komende week zal het circus een aantal optredens verzorgen. Hoewel een circus met dieren onder bepaalde omstandigheden in Nederland is toegestaan is het jammer dat de gemeente Ede een vergunning heeft verleend. Eerder heeft de fractie van GroenLinks/PE al mogelijkheden gegeven om de komst van een circus op zijn minst te bemoeilijken.

Circus Belly Wien heeft een slechte reputatie. Om die reden roept het circus bij veel mensen weerstand op. Dat heeft weer tot gevolg dat de spanning tussen tegenstanders van het circus en medewerkers van het circus regelmatig oploopt. Dit heeft in een aantal steden al geleid tot vechtpartijen. Opvallend is dat ook de actiegroep Voorpost heeft gedemonstreerd tegen het circus. De actiegroep is juist deze week ook in Ede in het nieuws geweest.

Circus Belly Wien is meerdere malen lichtzinnig omgesprongen met haar dieren zoals paarden, tijgers, olifanten, kamelen, lama’s, zebra’s en giraffen. Het gaat dan om het vervoer en de verzorging ter plaatse. Zo is in Utrecht een giraffe kunnen ontsnappen. Deze week zijn twee olifanten uit het circus in het centrum van Ede gesignaleerd. Het is niet moeilijk om voor te stellen wat er allemaal kan gebeuren als zo’n olifant zich van de krachtigste kant laat zien.

De fractie van GroenLinks/PE heeft daarom het college gevraagd of er een vergunning is verleend om de olifanten in het centrum rond te laten lopen en zo nee, wat gaat het college dan doen? Daarnaast verzoekt de fractie het college om actie te ondernemen zodat de veiligheid voor mens en dier is gewaarborgd. Dit betekent concreet:

• controleren of alle vergunningen voor het in bezit hebben van dieren in orde zijn en 
• de Landelijke Inspectie Dienst vragen om te controleren op dierenwelzijn.

Tot slot nog een aantal links over de problemen die zijn ontstaan in Nederlandse steden door de komst van het circus:

Mei 2007. Giraffe ontsnapt 

September 2007: Protest en aangifte tegen circus Belly Wien 

Januari 2008: circus Belly Wien in Hoogeveen

Mei 2008. Vechtpartij IJsselstein 

Mei 2008. Voorpost demonstreert tegen Belly Wien in Katwijk 

Oktober 2009: Vechtpartij De Burcht   

Waar de gemeente Amsterdam onlangs een poging in het werk zette om het aantal circussen met wilde dieren te beperken lijkt B&W in Ede voor een totaal andere weg te kiezen.

Afgelopen weekend bracht circus Harlekino een bezoek aan Ede maar ze had verzuimd om een vergunning aan te vragen. Hierdoor had B&W het optreden eenvoudig kunnen tegenhouden. Maar in plaats daarvan werd in allerijl en op de dag van het optreden alsnog een vergunning geregeld. Hiermee laat B&W zien hoe zij aankijkt tegen een circus met wilde dieren. Een dergelijk circus blijkt meer dan welkom en dus moesten de leeuwen, tijgers, wurgslangen en zeeleeuwen ook hun kunstjes in Ede vertonen.

Ook als de vergunning wel op tijd was aangevraagd had het circus toch kunnen worden geweigerd. Maar daar is dan wel lef voor nodig. En laat het dan maar tot een proefproces komen.

Weigeren kan als volgt. Een aanvraag voor een vergunning wordt getoetst aan de hand van 3 criteria:

1.       aantasten dierenwelzijn

2.       een verstoring van de openbare orde

3.       in strijd met de zedelijkheid

Hierbij geldt dat B&W iedere aanvraag per geval en op zijn eigen merites kan beoordelen. B&W heeft dus beoordelingsruimte en toetst of genoemde belangen in het geding zijn.

Een discussie over het aantasten van het dierenwelzijn van circusdieren is snel een welles-nietes kwestie en dus een lastige grond om te weigeren. Zeker zolang er op landelijk niveau, in tegenstelling tot de ons omringende landen, hierover te weinig is geregeld.

Ook verstoring van de openbare orde of gevaar voor de omgeving zal bij een circus wel meevallen al verdient het aanbeveling om de nachtverblijven van de wilde dieren te controleren. Het moet niet zo zijn dat deze verblijven eenvoudig kunnen worden geopend en de bezoekers te dicht bij de dieren kunnen komen. Want dan is de omgeving natuurlijk wel in gevaar.

Bij de weigeringsgrond "in strijd met de zedelijkheid" liggen mogelijkheden. B&W kan het uitgangspunt hanteren dat een optreden van wilde dieren in circussen niet meer van deze tijd is. De gedachte is dan “wij willen onze inwoners respect voor natuur en milieu bijbrengen. Daarbij hoort dat wij dieren niet tonen in een onnatuurlijk omgeving. Het uit winstbejag rondslepen van dieren en hen kunstjes laten doen past daar niet bij”. Op grond van de beoordelingsruimte kan iedere gemeente hier een eigen invulling aangeven. Zo ligt het voor de hand dat B&W van Staphorst niet snel een evenementenvergunning voor een gay-parade zal verlenen, waar B&W van Amsterdam daar haar hand niet voor omdraait. Deze analogie is eenvoudig door te trekken naar een circus met wilde dieren. Deze weigeringsgrond mag echter niet zo maar uit de lucht komen vallen. B&W zal moeten verwijzen naar “de gevoelens van de bevolking”. En deze wordt vertolkt door hun vertegenwoordigers, de gemeenteraadsleden. Deze moeten zich dan ook duidelijk uitspreken over dit onderwerp. Ook kan de burgemeester verwijzen naar beleid zoals bijvoorbeeld in een Nota Dierenwelzijn waarin staat dat wilde circusdieren niet passen bij het diervriendelijke karakter van de gemeente. Het helpt dan als in de Algemene Plaatselijke Verordening wordt opgenomen dat circussen met wilde dieren niet welkom zijn.

Het is dus allemaal een kwestie van willen en duidelijk laten zien waar je voor staat.

Woensdag las ik in de krant dat circus Malford twee optredens verzorgd op vakantiepark de Zanding. Het Nederlandse circus Malford viert haar 170 jarig bestaan en “dat feit zal niet ongemerkt voorbij gaan” zo stond te lezen. En natuurlijk is het niet voldoende om de feestvreugde aan te wakkeren met alleen maar clowns, jongleurs en acrobaten. Nee, we kunnen ook rekenen op “dierdressuren met paarden, wattasikoeien, kamelen, lama’s en geiten”. En zo ging het bericht verder “de vernieuwing is terug”. Vernieuwing? Het lijkt me eerder dat het circus mijlenver is teruggeslagen in de tijd. Omdat er vorig jaar ook al een optreden van een circus had plaatsgevonden waarvoor verzuimd was een vergunning aan te vragen heb ik toch maar even nagevraagd of er nu wel een vergunning is verstrekt voor al dit fraais. En wat blijkt? Geen vergunning dus. De beheerder van het vakantiepark zegt dat het circus niet op zijn terrein komt maar op een gemeentelijk terrein naast het park. Bovendien wil hij ook helemaal geen circus op zijn terrein. De exploitant van het circus heeft nog wel geprobeerd om snel een vergunning te regelen maar dit is door de gemeente geweigerd. Dit jaar dus geen circus. Toch wel opmerkelijk hoe rommelig de organisatie van de optredens verloopt. Een dergelijk circus, letterlijk en figuurlijk, dat trekt van stad tot stad vereist toch een gedegen voorbereiding met tourschema? Zoals een kok weet dat bij ieder kindermenuutje patat wordt geserveerd hoort een circusdirecteur te weten dat voor iedere voorstelling op openbaar terrein een vergunning moet worden aangevraagd. Als dit achterwege blijft zet ik vraagtekens bij de rest van de bedrijfsvoering.

In de vergadering van BFO van 11 maart komt de inventarisatie van het dierenwelzijn aan bod. Opvallend in deze inventarisatie is dat vooruitlopend op een eventuele discussie al een uitspraak gedaan wordt over circussen met wilde dieren. Het zou niet mogelijk zijn om dit op te nemen in de APV. In de pers heeft het college dit bevestigd. Dit is wel een heel erg gemakkelijke reactie. Wat mijn fractie betreft geldt “Waar een wil is, is een weg”. In afwachting op het ethisch toetsingskader voor dieren in gevangenschap dat op initiatief van minister Cramer van VROM wordt ontwikkeld, is het aantasten van het welzijn van circusdieren op dit moment inderdaad moeilijk aan te tonen. Maar als weigeringsgrond kan naast ‘dierenwelzijn’ ook worden gekozen voor belangen als ‘in strijd met de zedelijkheid’ en ‘verstoring van de openbare orde’. Hierbij geldt dat de burgemeester iedere aanvraag per geval en op zijn eigen merites kan beoordelen. De burgemeester heeft beoordelingsruimte om daar iets van te vinden. Hij toetst of deze belangen in het geding zijn. Als je bijvoorbeeld op grond van de weigeringsgrond "in strijd met de zedelijkheid" circussen weert, is het uitgangspunt dat het optreden van wilde dieren in circussen niet meer van deze tijd is. De gedachte zou dan kunnen zijn: “wij willen onze inwoners (en kinderen) respect voor natuur en milieu bijbrengen. Daarbij hoort dat wij dieren niet tonen in een onnatuurlijk omgeving. Het uit winstbejag rondslepen van dieren en hen kunstjes laten doen past daar niet bij”. Voordeel van een dergelijke benadering is dat de burgemeester beoordelingsruimte heeft. Dat kan per gemeente verschillen. Zo zal naar mijn inschatting de burgemeester van Staphorst niet snel een evenementenvergunning voor een gayparade verlenen, waar de burgemeester van Amsterdam daar niet mee zal zitten. Deze analogie is eenvoudig door te trekken naar een circus met wilde dieren. De weigeringsgrond "zedelijkheid" mag echter niet zo maar uit de lucht komen vallen. Daarbij zal de burgemeester moeten verwijzen naar “de gevoelens van de bevolking”. En deze wordt vertolkt door hun vertegenwoordigers, de gemeenteraadsleden. Deze moeten zich dan ook duidelijk uitspreken. Ook kan de burgemeester verwijzen naar beleid zoals bijvoorbeeld in een Nota Dierenwelzijn. Daarom is het zo belangrijk dat er in Ede zo snel mogelijk een dierenwelzijnsbeleid komt. Met dit beleid kan worden hard gemaakt dat wilde circusdieren niet passen bij het diervriendelijke karakter van de gemeente.