De commissie RO vergadert de komende weken 2 keer extra. Maar vanavond stond nog een reguliere vergadering op de agenda. Belangrijk punt ook wat de publieke belangstelling betreft is het ontwerpbeleidsplan voor het plaatsen van GSM en UMTS installaties. De masten zijn lastig tegen te houden gezien het wijdverbreide en vooral vanzelfsprekende gebruik van mobiele telefonie zowel zakelijk, ook in onder andere de hulpverlening, als privé. Wil je de plaatsing desondanks toch tegenhouden of verminderen dan zul je iets moeten doen aan die vanzelfsprekendheid: “Moeten we wel altijd en overal bereikbaar zijn?”. Maar dit is een hele andere discussie die ik zeker niet wil aansnijden in de commissie RO. Maar ondertussen is er wel veel maatschappelijke onrust over de gezondheidsrisico’s van de straling. Hoe komt dat nou? Er is al veel onderzoek gedaan naar de effecten van de straling. Maar de onderzoeken spreken elkaar tegen. Dit maakt een discussie lastig. Daarnaast beperken de onderzoeken zich ook tot de effecten op de korte termijn. Er is nog niet veel bekend over de effecten op lange termijn. En juist deze effecten kunnen grote gevolgen hebben. Denk dan aan het gemak waarmee aanvankelijk werd omgegaan met bijvoorbeeld het gebruik van asbest, tabak, softenon en het werken in de mijnen met stoflongen tot gevolg. Pas veel later werden de dramatische gevolgen bij langdurig of veelvuldig gebruik algemeen bekend. Ook de effecten bij continue blootstelling aan de straling, bijvoorbeeld omdat je vlak bij een mast woont, zijn nog niet duidelijk in beeld. Nog vorige week viel te lezen dat uit een onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen blijkt dat mensen die veelvuldig zijn blootgesteld aan straling door mobiel bellen een vertraagde hersenactiviteit vertonen zoals die ook bij mensen die lijden aan de ziekte van Alzheimer voorkomt. Dat hier nog veel onzekerheid over bestaat blijkt wel uit het feit dat een van de criteria in de notitie bij dit agendapunt is om de huidige masten zo veel mogelijk niet in de buurt van scholen te plaatsen. En ook midden in de wijk heeft niet echt de voorkeur. Daarentegen dienen antennes zoveel mogelijk op bedrijventerreinen, sportterreinen in groene gebieden of nabij kantoren worden geplaatst. Maar een antenne verder weg en toch bereik willen hebben betekent wel dat de antenne een hoger vermogen moet hebben en zo een groter bereik heeft. Het is onzeker of je hier wat betreft de straling wel veel mee opschiet. Wellicht zijn veel masten met een laag vermogen wel beter dan minder masten met een hoog vermogen. Kortom, er is hier nog veel onduidelijkheid over. En de voorstanders hebben genoeg munitie om de zaak te bagatelliseren: er is immers al veel straling zoals van draadloze netwerken, van detectiepoortjes en zelfs het wekkertje naast je bed wordt in de strijd geworpen. Voor de voorstanders is het wikken en wegen van de plaatsing van antennes eigenlijk een achterhoede gevecht. Dan de rol van de overheid. Deze zit in een vreemde kronkel. Zij heeft destijds behoorlijk wat geld verdient bij de veiling van de UMTS frequenties en vervolgens heeft de VNG, namens de gemeenten, een convenant gesloten met de providors waarin staat dat gemeenten moeten meewerken aan de plaatsing van UMTS antennes. De lokale overheid aan de ene kant als controleur en aan de andere kant gevangen in afspraken. Deze dubbelrol voedt natuurlijk de achterdocht. Er is een duidelijk spanningsveld tussen de economische belangen en de gezondheid en veiligheid. Maar het staat buiten kijf dat de gezondheid en de veiligheid van de inwoners van Ede een absolute prioriteit moet hebben. Mijn fractie heeft er daarom voor gepleit om rekening houdend met de gevoelens in de edese gemeenschap, het voorzorgsprincipe te hanteren. Concreet leidt dit tot de volgende maatregelen:

1. Plaats geen masten in de directe omgeving van gevoelige locaties. Het gaat dan niet alleen om scholen maar ook om bijvoorbeeld peuterspeelzalen, ziekenhuizen, verpleeghuizen en kraamklinieken.
2. Stel een meldingsplicht in voor het plaatsen van UMTS antennes zodanig dat direct omwonenden vooraf geïnformeerd worden.
3. Roep eigenaren van panden of andere locaties die geschikt zijn voor de plaatsing van UMTS antennes op om geen medewerking te verlenen aan de plaatsing van UMTS installaties totdat duidelijk is wat de risico’s zijn voor de gezondheid van omwonenden.
4. Verzamel meer informatie over de gevolgen van het plaatsen van antennes met meer vermogen verder weg ten opzichte van meer antennes met minder vermogen dichtbij.

We hebben het ook nog gehad over het Schetsplan Groenwoudtpand. Bij de Christen Unie en het CDA is onrust ontstaan omdat door het nieuwe ontwerp de zicht op de kerk iets wordt beperkt. De architect heeft bij de informatieve bijeenkomst op 30 augustus uitgelegd waarom hij voor dit ontwerp heeft gekozen. Hierbij speelt verrassing een grote rol. Je hoeft een object, in dit geval dus de kerk, niet van een afstand te zien. Een gebouw moet zich volgens de architect als het ware langzaam ontrollen voor de voetganger. Ik vind het allemaal okay. Het is een visie en dat is al heel wat. Wat wel vervelend is, is dat deze visie min of meer haaks staat op de visie van de architect die de vorige fase van het centrum onder handen heeft genomen. Dat is voor een lange termijn visie wel lastig. En juist van een gemeentebestuur mag je een lange termijn visie verwachten.

Vanavond was UMTS het toverwoord. In de Reehorst waren ongeveer 350 mensen bijeengekomen om te luisteren naar 4 sprekers die het onderwerp UMTS van alle kanten belichten. Als eerste spreker kwam Bart Huizing van het Antennebureau. Dit bureau is gelieerd aan de overheid. De heer Huizing benadrukte dat hij objectieve informatie geeft en dat dit ook het doel van zijn organisatie is. Hij gaf aan dat er al heel veel straling is zoals door het gebruik van autosleutels, anti-diefstal poortjes en de draadloze koptelefoon. Er zijn door de EU limieten vastgesteld voor de blootstelling aan straling en hier houdt de Nederlandse overheid zich keurig aan. Als voorbeeld kwam hij met cijfers over de Kleefsehoek waaruit bleek dat daar ruim onder de limieten wordt gebleven. Tweede spreker was Henk Wever van de stichting “stop UMTS”. Dit was een kritische bijdrage over het gebruik van UMTS. De heer Wever is ervaringsdeskundige omdat hij klachten kreeg toen hij kwam te wonen in een stralingsbundel. Hij vindt dat gemeenten het voorzorgsbeginsel moeten hanteren. Dus niet doen zolang er zoveel onzekerheid is. Hij gaf ook aan dat bij de onderzoeken die vaak door de voorstanders worden aangehaald veel te weinig is gekeken naar de biologische invloeden. Juist deze invloeden hebben negatieve gevolgen op de mensen. Denk dan aan klachten als slapeloosheid, geheugenverlies en concentratieverlies. Vervolgens beklom Eric van Rongen van de gezondheidsraad het podium. Ook hij haalde veel onderzoeken aan. Hieruit blijkt dat er op de korte termijn niet veel effect van het gebruik van UMTS is op het welbevinden. Maar onduidelijk is hoe het met de effecten op de lange termijn is. De heer Rongen gaf aan dat geconstateerd is dat bij mensen die langdurig gebruik maken van de mobiele telefoon gezwellen bij de gehoorzenuw ontstaan. En dan ook nog bij het oor waar de telefoon het dichts bij is. Maar de betrouwbaarheid van deze onderzoeken is wel twijfelachtig. Hoewel de straling van UMTS antennes het lichaam opwarmen heeft dit geen invloed op het welbevinden. De heer Rongen eindigde dan ook met de opmerking dat "we met de kennis van nu kunnen concluderen dat het wonen bij deze masten niet gevaarlijk is". Als laatste sprak Alex Swinkels van het Nationaal Platform Stralingsrisico’s. Hij kwam op de proppen met een Fins onderzoek waaruit bleek dat mobiele bellers 40% meer kans op kanker hebben. Ook kwamen klachten als vermoeidheid, slapeloosheid en hoofdpijn naar voren. De heer Swinkels noemde ook het voorzorgbeginsel en hij trok een parallel met DES, asbest, dioxine, tabak en röntgenstralen, waarbij de gevolgen op de lange termijn ook pas na jaren bekend werden. Toen was het voor velen al te laat. Ook trok hij de conclusies van veel onderzoeken in twijfel omdat deze door belanghebbenden zijn gefinancierd. Daarna kon het publiek vragenstellen. Uit de vragen bleek dat er nog veel onzekerheid is onder de aanwezigen. De avond heeft deze onzekerheid denk ik niet kunnen wegnemen. UMTS blijft een weerbarstige materie. Onderzoeken spreken elkaar tegen of doen alleen uitspraken over de gevolgen op korte termijn. De gevolgen voor de lange termijn blijven onduidelijk. En dit maakt mensen onzeker. Deze onzekerheid is gewoon niet weg te nemen. Het bannen van de antennes uit de gemeente lijkt me echter een gepasseerd station. Dan kan er niet meer mobiel worden gebeld in Ede. Daar zullen veel inwoners niet blij mee zijn. Maar daarnaast vormt het mobiel netwerk ook nog een vitaal onderdeel van de technische infrastructuur voor de gezondheidsdiensten. Maar hoe moet het dan verder? De kunst is om een balans te vinden tussen de vele belangen en inzichten. Denk dan aan het zo min mogelijk plaatsen van de antennes in woonwijken en dicht bij scholen. Maar of we hier in de commissievergadering uitkomen is nog maar de vraag. En eigenlijk staat daar ook alleen het spreidingsplan van de antennes op de agenda. Overigens heb ik in 2005 voor de toenmalige fractie een bijdrage geschreven over UMTS. Deze bijdrage staat te lezen op deze site onder de link "publicaties". In de pauze heb ik nog met wethouder Kremers gesproken over de toestand bij Opella en mijn artikel hierover in de krant.