Weblog van Eric Leltz ||

De raad verliest legitimatie, en dat is helemaal niet erg

Donderdag 08 oktober 2020

Eric Leltz

Waren het eerst regionale samenwerkingsverbanden die menig gemeenteraad grip op de eigen keuzes deed verliezen, afgelopen week kwam het Rathenau-instituut met een rapport waaruit blijkt dat de raad ook bij de digitalisering van de maatschappij vaak het nakijken heeft.

Digitalisering

Digitale technologie grijpt steeds meer om zich heen in de samenleving. Niet in de laatste plaats omdat er stilaan een generatie aan het roer komt die is opgegroeid met digitale middelen. Ook gemeenten maken in hun bedrijfsvoering en in de communicatie met de inwoners steeds vaker gebruik van digitale technologie.

Het Rathenau Instituut constateert in haar recente rapport ‘Raad weten met digitalisering’ dat de maatschappelijke, ethische en sociale gevolgen van de steeds meer om zich heen grijpende digitalisering niet of nauwelijks wordt besproken in de gemeenteraad. Toch het orgaan bij uitstek om de vinger aan de pols te houden. Hier zijn volgens het rapport drie redenen voor:

Raadsleden denken te weinig kennis te hebben om met digitalisering aan de slag te kunnen,
Raadsleden zien digitale technologie slechts als een instrument en doorzien daardoor de brede impact van digitalisering onvoldoende,
Raadsleden zien digitalisering als een uitvoeringskwestie en daarmee voelt het alsof ze er geen verantwoordelijkheid over hoeven te hebben.

Dit vraagt aandacht want de effecten van het gebruik van digitalisering in de openbare ruimte zijn groot. Als voorbeeld noemt het Rathenau instituut slimme lantaarnpalen die ook toezicht houden op de veiligheid in buurten en de mogelijkheid bieden om elektrische auto’s en fietsen op te laden. Wat betekent dit dan voor de vrijheid van burgers? En voor hun anonimiteit? Antwoorden op deze vragen zijn relevant voor het draagvlak onder de inwoners. Maar omdat gemeenteraden zich dus nauwelijks over digitalisering uitspreken, ontbreekt het aan democratische legitimatie van de beslissingen die worden genomen.

Burgerraden

Maar is dit wel zo erg? Is dit wellicht een teken dat het systeem met gemeenteraden aan het einde van haar levenscyclus is? Is de kennis die in de gemeenteraad ontbreekt niet rijkelijk aanwezig onder de inwoners? De Corona crisis geeft ruimte tot bezinning en biedt een uitgelezen kans om te veranderen en om een nieuwe verbondenheid tussen bestuur en inwoners te formuleren. Bij deze nieuwe verbondenheid gaat het niet alleen om solidariteit maar ook om rechtvaardigheid en duurzaamheid. Initiatieven als Extinction Rebellion en #BeterNaCoronaNL laten zien dat dit leeft in de samenleving.

Bij deze nieuwe benadering passen burgerraden als democratisch instrument beter dan gemeenteraden. Bij burgerraden kunnen inwoners niet alleen een keer in de vier jaar een vakje rood kleuren, maar krijgen ze ook de kans om mee te praten. In burgerraden voeren burgers zelf gesprekken met elkaar over hoe ze bijvoorbeeld hun wijk of dorp kunnen verduurzamen. En zij kunnen zich door diverse experts laten voorlichten. Uitgangspunt voor dergelijk burgerberaad is enerzijds dat er veel meer is dat mensen verbindt dan dat hen scheidt en anderzijds dat onder inwoners veel kennis, creativiteit en solidariteit leeft dat beter in een burgerraad tot zijn recht komt dan alleen via het stemhokje.

Hier en daar wordt al geëxperimenteerd met burgerraden. Maar welke gemeente durft ook door te pakken?

Geplaatst in Gemeente.nu | Er zijn geen reacties

Tweets by @ericleltz

De raad verliest legitimatie, en dat is helemaal niet erg

Archief

Rubrieken